ผักสาบ สมุนไพรไทยใกล้ตัว สรรพคุณเพียบ ปลูกง่าย โตไว
ผักสาบคืออะไร
ผักสาบเป็นพืชล้มลุกอายุสั้นที่อยู่ในวงศ์เดียวกับกะเพรา โหระพา และแมงลัก ลักษณะลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขามากมาย ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน รูปร่างรีแกมขอบขนาน ขอบใบหยักมน ผิวใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน มีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ทั่วใบ ทำให้มีกลิ่นหอมฉุน ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีขนาดเล็ก กลีบดอกสีขาวหรือม่วงอ่อน ผลเป็นแบบแห้งแตกได้ ภายในมีเมล็ดสีดำขนาดเล็ก
ผักสาบมีชื่อเรียกอื่นๆ อีก เช่น ผักชีลาว ผักแพว ผักอีสาน ผักฮี้อ และผักเหม็น
สรรพคุณของผักสาบ
ผักสาบมีสรรพคุณทางยาหลากหลาย ได้แก่
- แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม
- ช่วยย่อยอาหาร
- แก้คลื่นไส้ อาเจียน
- บำรุงธาตุ
- แก้ไข้
- แก้ปวดท้อง
- แก้บิด
- แก้ท้องร่วง
- แก้บิดมูกเลือด
- แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
- แก้ตกขาว
- แก้ริดสีดวงทวาร
- แก้โรคผิวหนัง เช่น กลาก เกลื้อน
- แก้แมลงสัตว์กัดต่อย
วิธีใช้ผักสาบ
ผักสาบสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ทั้งต้น โดยสามารถใช้สด ตากแห้ง หรือคั้นน้ำ นำมาประกอบอาหารหรือใช้เป็นยาสมุนไพรก็ได้
- ใช้สด นำใบผักสาบมาล้างให้สะอาด แล้วซอยบางๆ ใส่ในอาหาร เช่น แกงส้ม แกงเลียง ต้มยำ หรือใช้เป็นผักเคียง
- ตากแห้ง นำใบผักสาบมาล้างให้สะอาด แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง จากนั้นเก็บไว้ในภาชนะที่ปิดสนิท สามารถนำมาชงเป็นชาหรือใช้เป็นผงโรยอาหาร
- คั้นน้ำ นำใบผักสาบมาล้างให้สะอาด แล้วนำมาคั้นน้ำ นำน้ำที่ได้มาผสมกับน้ำผึ้งหรือน้ำตาลเล็กน้อย ดื่มเพื่อบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม
วิธีปลูกผักสาบ
ผักสาบเป็นพืชที่ปลูกง่าย โตไว สามารถปลูกได้ทั้งในกระถางและในแปลง
- การปลูกในกระถาง เลือกกระถางที่มีขนาดใหญ่พอประมาณ ใส่ดินร่วนผสมปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักลงไป แล้วนำเมล็ดผักสาบมาหยอดลงไป หลุมละ 2-3 เมล็ด รดน้ำให้ชุ่ม แล้ววางกระถางไว้ในที่ที่มีแสงแดดรำไร
- การปลูกในแปลง เตรียมแปลงโดยไถพรวนดินให้ร่วนซุย ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักลงไป แล้วขุดหลุมลึกประมาณ 5-10 เซนติเมตร ห่างกันประมาณ 30 เซนติเมตร นำเมล็ดผักสาบมาหยอดลงไป หลุมละ 2-3 เมล็ด รดน้ำให้ชุ่ม แล้วคลุมด้วยฟางหรือหญ้าแห้ง
ผักสาบจะเริ่มงอกภายใน 7-10 วัน หลังจากนั้นก็รดน้ำและพรวนดินเป็นประจำ เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 4-5 ใบ ก็สามารถย้ายปลูกได้
ผักสาบเป็นพืชที่ชอบแสงแดด แต่ก็สามารถทนร่มได้บ้าง ควรปลูกในดินร่วนซุย ระบายน้ำได้ดี และมีการใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเป็นประจำ
ข้อควรระวัง
- ผักสาบมีกลิ่นฉุน อาจทำให้บางคนรู้สึกไม่ชอบ
- สตรีมีครรภ์และให้นมบุตรไม่ควรรับประทานผักสาบในปริมาณมาก
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคไต โรคตับ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานผักสาบ
ผักสาบเป็นสมุนไพรไทยที่มีสรรพคุณมากมาย สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ทั้งต้น ทั้งใช้เป็นอาหารและใช้เป็นยาสมุนไพร ปลูกง่าย โตไว เหมาะสำหรับปลูกไว้รับประทานเองที่บ้าน